kor12014
Diana Toma: MSH nuk është konsultuar me UF për hartimin e ligjit të ri farmaceutik
Farmacist33: A janë ndjekur nga Ministria e Shëndetsisë të gjitha etapat proçeduriale për hartimin e ligjit të ri për barnat?
E vetmja iniciativë nga Ministria e Shëndetsisë (MSH) ka qënë më datën 24 janar, kur për herë të parë dhe të fundit mblodhi ata që quhen përfaqësues të grupeve të interesit dhe përfaqësus të interesave të shërbimit farmaceutik. Në këtë mbledhje na u bë me dije fakti që qe ndërmarrë një nismë nga MSH për hartimin e ligjit të barnave, të shërbimit farmaceutik dhe të pajisjeve mjekësore (fillimisht ky qe termi i përdorur); dhe nga instancat shtetërore do ishin përfaqësues nga Drejtoria Farmaceutike, nga QKKB, nga zyrat juridike pranë kësaj ministrie dhe u la të nënkuptohej që si kundër shteti ka pjesmarrësit e vetë dhe Entet publike që janë organizma të pavarur, por dhe përfaqësuesit të sitemit farmaceutik do kishin perfaqësimet e tyre. Duhet të theksojmë se, nëse përfaqësuesit e grupeve të interesit nuk kanë një mbështetje ligjore mbi përfaqësimin ose mbi pjesëmarrjen në një grup pune, Urdhri i Farmacistit (UF) ka një bazë ligjore sipas ligjit nr.7 i UF ku e ngarkon atë me misionin që të marrë pjesë në hartimin e ligjeve, projektligjeve dhe dokumentave të rëndësisë të veçantë për farmaceutikën shqiptare dhe nuk di të ketë një dokument më të rëndësishëm se ligji i barnave dhe ligji i shërbimit farmaceutik që ka të bëjë me farmaceutikën shqiptare. Në këtë kuadër nga UF u pa si detyrë që duhej marrë me shumë seriozitet sepse nqs jemi ankuar tërë këto vite që kemi një ligj barnash që nuk na përfaqëson dënjësisht (në situatën ku sistemi farmaceutik ecën me hapa më të shpejtë sesa parashikimet ligjore) jemi para situatës ku sistemi farmaceutik është duke ecur, por në një hamulli ligjore, boshllëk ligjor, në tymnajë ligjore. Ne gjenim gjëra të pa plota në ligjin e barnave të cilat nuk mbështeteshin ose plotësoheshin nga ligjet e tjera dhe siç e thashë ne e morëm me seriozitetin maksimal duke ngritur grupet e punës dhe duke organizuar jo vetëm ata çfarë ishin antarësi brënda zyrave të urdhrit por kërkuam që të kishte një gjithëpërfaqësim të mendimit të farmacistëve, duke shpërndarë materialin e përcjellë nga MSH si formë e parë e projekt-draftit nëpër Këshillat Rajonal të Urdhrit dhe u mblodhën mendime nga të tëra rajonat. U punua fort që këto mendime të marra të siteshin dhe të nxirrej forma më e mirë e mendimeve të profesionistëve por gjithmonë duke ju referuar dhe modeleve apo direktivave të BE dhe të vëndeve të rajonit por për kushtet aktuale ne kemi specifikat tona dhe bazuar në përgjasime ju referuam shumë pjesës së ligjit Kroat (i punuar së fundmi për sa i përket legjislacionit farmaceutik të vëndeve të rajonit). Nuk vonuam që mendimet tona t'ja përcillnim MSH të cilat nuk ishin mendime thjesht të një grupi të caktuar profesionistësh por u kordinuam dhe me hallka të tjera të sistemit farmaceutik duke filluar nga përfaqësitë farmaceutike (xhenerike apo primare) në distributorët farmaceutikë, si hallka të pasqyruara në zinxhirin farmaceutik, dhe projekti u çua si një i tërë. Gjatë muajit shkurt ishim në pritje të tryezës së rrumbullakët që na u premtua në 24 janar. Në fillim të muajit mars i kërkuam Z. Milva Ekonomi një informacion se çfarë ishte duke u bërë me ligjin e barnave, në çfarë stadi kishte arritur punimi i tij dhe kur do zhvillohej tryeza e rrumbullakët, në mënyrë që mendimet e grupit të interesit (në formë elektronike) të debatoheshin në një tryezë të hapur për të arritur në formën përfundimtare. U kënaqëm nga përgjigjia që na erdhi, ku theksonte domosdoshmërinë e marrjes pjesë të UF në hartimin e këtij projektligji si dhe domosdoshmërinë e mbledhjes së kësaj tryeze e cila do të mundësohej me të mbaruar shqyrtimi i materialeve që ne kishim çuar pranë MSH. Sa më shumë kohë kalonte kuptonim që ishim kthyer në një element loje sepse kjo përgjigje u pasua nga një boshllëk përgjigjesh dhe veprimesh dhe u detyruam përsëri ti kërkojmë Ministrit të Shëndetsisë se kur do realizohej kjo tryezë e rrumbullakët e premtuar dhe pritur prej kohesh, pasi na vinin informacione që drafti ishte përfunduar dhe kishte vajtur në Ministri të ndryshme. Ne që duhet të kishim të parët formën jo përfundimtare të draftit, ne që duhet të kishim argumentuar pjesën e profesionalizmit të farmacisë, ishim në terr informativ. Përgjigja nga MSH dhe Ministri ishte të dërgonim përsëri mendimet me shkrim. Përderisa kemi të bëjmë me një "hidh dhe prit" pyetje dhe përgjigje, të cilat nuk shoqëroheshin asnjëherë me veprime, me shumë të drejtë në fund kuptuam që jemi thjesht pjesë e një teatri që po luan MSH, i cili në bazë kishte shkeljen e hapur të ligjit sepse UF duhet të ishte pjesë e grupit të punës për hartimin e ligjit. Nuk morëm informacion nga MSH që ky draft i firmosur në Ministri të ndryshme ishte çuar në Kryeministri dhe Këshillin e Ministrave. Pasi gjithshka qe bërë fakt i kryer na vjen një njoftim nga një specialist në Drejtorinë Farmaceutike që ky draft ka kaluar në parlament për tu diskutuar. Kështu që në kuadër të gjithë këtij cikli, nëse është ndjekur një proçedurë e rregullt, unë them që s'ka patur proçedurë fare. Nëse thuhet a kanë qënë pjesëmarrës aktorët e sistemit farmaceutik në finalizimin e këtij projektigji, unë them që ata nuk janë pyetur dhe jo më të jenë aktorë. Nqs do ngremë pyetjen nëse MSH ka qënë korrekte me veprimet e saj, përgjigjia është një JO e madhe sepse përderisa ne themi që në fillim fare që është shkelur ligji, çdo veprim pasues është i kundraligjshëm, pra për sa i përket anës proçeduriale ne jemi jo të keqardhur, por të zhgënjyer. Duhet pasur parasysh që mendimet e profesionistëve, konkretisht atyre të shëndetësisë, janë mendime të zhveshura nga ngjyrimet partiake, ngjyra jonë është e bardhë sepse është tej interesave politike, ka të bëjë me shëndetin e njeriut dhe suksesi i një qeverisje, nuk ka rëndësi çfarë ngjyrash përfaqëson, mbështetet në faktin sa përthith mendimet e profesionistëve. Kështu që të tëra këto më ngrenë shumë pikëpyetje të mëdha në lidhje me sa realisht ka dashur MSH që ky ligj të ketë ngjyrim profesional.
Farmacist33: Përmbajtja e draftit të ofruar i përmbush pritshmëritë e sistemit farmaceutik? Nëse themi, është ligj që nuk përfaqëson mendimet e profesionistëve, përgjigjia llogjike është që nuk përmbush pritshmëritë në formë, përmbajtje apo koncepte. Unë i referohem një relacioni që po MSH i dërgon Komisionit Parlamentar të Shëndetsisë ku jep disa sqarime mbi draftin e paraqitur. Gjatë leximit të këtij relacioni, fletët janë mbushur gjithë nënvizime, pikëpyetje apo komente, nëse do paraqisnin pritshmëritë do kishte vetëm shënjën e OK. Paraqesin grupin e punës të ngritur nga MSH, ku me përjashtim të drejtorisë farmaceutike, sektorit juridik, të QKKB dhe të fondit, nuk përmendin asnjë pjesmarrës tjetër dhe harrojnë që ligji i ngarkon me detyrimin të ketë pjesmarrës të tjerë. Kur sqarojnë synimet "ky projektligj përshkruan detyrat, përgjegjsitë, nivelet e bashkpunimit" ne i shoqërojmë me pikëpyetje dhe pikëçuditëse sepse detyrat paraprakisht duhet të jenë të pasqyruara, përgjegjsitë duhet të jenë të parashtruara në ligj që të gjënden dhe format se si do mbrohen. Thuhet nivelet e bashkëpunimit kur këto nivele janë injoruar që në momentet e para, kur projektligji injoron totalisht UF, niveli më i lartë i përfaqësimit të interesave profesionale të atij çfarë është subjekt veprues, farmacisti. Unë do të thoja në formë abuzive dhe thjesht sa për sllogan ky relacion përmend si vënde nga të cilat janë marrë eksperienca BE, ku unë nuk gjej përqasje, flitet për zbatimin e MSA (por cila nga pjesët) sepse MSA ka planin afatshkurtër, afatmesëm dhe afatgjatë, duhet të ishim në pjesën e planit afatgjatë por kjo pjesë të tregon dhe perspektivat, ky ligj nuk përshtatet me aktualitetin që kemi, kërkon ta cungojë, atëherë si mund të flasësh për perspektivat, për perspektiva të cungta, boll të cungta i kemi pasur nga ligji aktual. Ne shpresonim që sistemit farmaceutik ti hapnim mundësitë të ecte në territore të sigurta ku ai të përmbushte të tëra pritshmëritë dhe ne si profesionistë të këtij sektori. Nga ky ligj dalim me pikëpyetje dhe boshllëqe akoma më të mëdha sesa ligji para-ardhës. Në mënyrë të paturp në një pikë të po këtij relacioni shprehen që projektligji është diskutuar dhe është marrë mendimi i të gjitha palëve të interesuara në tregun farmaceutik dhe shërbimit përkatës. Jam shumë dakort që këtë si deklaratë në Komision Parlamentar mund ta bëjnë, po përpara nesh që jemi grupet e interesit a do të jenë në gjëndje ta bëjnë. Sa është kostoja morale, apo jemi në kohën që kostot morale nuk merren më parasysh, rëndësi ka vetëm objektivi final.
Farmacist33: Risitë e përmendura në këtë draft janë vërtet të tilla? Përderisa kemi mosplotësim pritshmërishë prapë s'kemi risi, unë përsëri i referohem relacionit të dalë nga kjo Ministri. Ai sjell si triumf shumë të madh përdorimin për herë të parë të disa termave të papërdorur më parë, nuk janë risi por pasqyrim i zhvillimeve të sistemit farmaceutik sepse nqs ligji ka qënë më mbrapa sesa zhvillimet e sistemit farmaceutik, psh. kategori të caktuara barnash apo proçesesh të cilat ishin të papërmendura, fakti që përmënden thjesht bëhet një update-im të ligjit me atë çfarë aktualisht ka sistemi farmceutik të mbarsur. Përmëndet termi "truck and trace", ne e kemi thënë deri më sot gjurmimi i barit, fakti që e sjellin në anglisht nuk është risi, më pëlqen më shumë në shqip sepse dhe ai që nuk ka njohuri mbi anglishten ose mbi atë çka do të thotë kjo pjesë e ligjit e kupton që do gjurmojë, por nqs flasim për risi, ne direkt ose indirekt zhdukim konceptin e rregjistrimit të barit, atëherë "truck and trace" mbetet thjesht një term, pra risi është termi se qëllimin e ka humbur rrugës. Kështu risitë janë me pikëpyetje po aq të mëdha që shoqërojnë pikëpyetjet e nxjerra më sipër.
Farmacist33: A janë të pasqyruara në ligj të dyja shtyllat e përmendura në titull: barnat dhe shërbimi farmaceutik?
Fatkeqësisht që nga momenti që është paraqitur drafti i parë me titull "Pajisjet mjekësore, barnat dhe shërbimi farmaceutik" sipas etapave ku ka kaluar, ka humbur nga një nocion rrugës. Nga momenti i parë në momentin e dytë humbi pjesa e pajisjeve mjeksore dhe ligji nga tre shtylla na mbeti me dy, por forma përfundimtare që na ka ardhur në dorë tregon që ligji nuk ka as shtyllën e dytë shumë të domosdoshme për një sistem farmaceutik, pjesën e shërbimit, pra flitet vetëm për barin dhe po ti referohesh shërbimit farmaceutik nuk gjen asnjë pikë ku të përmëndet. Janë përmendur keq dhe në formë të cunguar disa nocione si UF, drejtuesi teknik ku nuk përmbushen dhe funksionet reale me të cilat është e mbarsur figura e farmcistit apo drejtuesit. Kemi një projektligj i cili ka përplasje me ligjet e tjera, konkretisht përmënden Agjensitë Farmaceutike, koncept që në asnjë nga vëndet e rajonit ose edhe me gjërë nuk ekziston. Jemi në një periudhë me super prodhim të farmacistëve, ku çdo vënd sado i largët të jetë ka bijtë e tij të shkolluar sepse fatmirësisht dëshira për arsimim nuk na mungon si popull. Përplasje me ligjin e profesioneve të rregulluara: Agjensinë farmaceutike e sjellim si një njësi brënda së cilës gjejmë ndihmës farmacistin, por po ti referohemi ligjit për profesionet e rregulluara kjo figurë nuk është e parashikuar në të, atëherë si është e mundur që kemi një ligj barnash totalisht i lidhur me farmacistët (profesione të parashikuara në ligjin e profesioneve të rregulluara) dhe në një njësi tjetër siç është Agjensia Farmaceutike fusim konceptin e ndihmës farmacistit, ku qëndron ky profesionist, ku renditet sot, tek profesionet e rregulluara? Jo, atere si mundet ta fusim në ligjin e barnave? Përplasje tjetër kemi me ligjin e liçencave dhe lejeve të ushtrimit. Aktualisht ligji i liçencave i jep mundësinë një farmacie të zhvillojë aktivitetin dhe pa praninë e drejtuesit teknik për një periudhë rreth 30 ditë, në një kohë që ligji i barnave dhe ligji i urdhrit e ka obligative prezencën e drejtuesit teknik gjatë ushtrimit të aktivitetit të një farmacie. Kthehemi te pjesa e shërbimit, unë mendoj që është koha që dhe ligji i UF të ripunohet sepse daton që në 2003. Nga 2003 në 2014 kanë rrjedhur shumë ujra dhe për rrjedhojë shpejtësia me të cilën ka ecur sistemi farmaceutik ka qënë shumë e madhe dhe ka sjellë ndryshime në disa përmasa, si në hapin që është hedhur dhe në zgjerimin që ka pësuar ky sistem. UF e ka kërkuar këtë rishikim duke qënë përgjegjës për kontrollin, vendosjen e standarteve, kontrollin e cilësisë të shërbimit farmaceutik. Atëherë a do të jetë e arsyeshme që po brënda këtij ligji të inkludohen dhe ligji i shërbimit farmaceutik? Unë mendoj se po dhe nuk është një mendim i dhënë në ajër, po ti referohesh dhe ligjit kroat, ligji i UF dhe ai i shërbimit farmaceutik janë të inkuadruar si dy koncepte të lidhur me njëri-tjetrin dhe praktikisht sot jemi para një fakti të tillë, kemi një ligj barnash, kemi profesionistë të sitemit farmaceutik por kemi një zbrazëti ligjore mbi hapsirat, mundësitë ose përcaktimet ligjore të cilat këta profesionistë të shëndetësisë duhet të ndjekin gjatë punës së tyre. Ne sot kemi thjesht një kod etik deontologjik të farmacistëve por jo një ligj shërbimi, kështu që për sa i përket shërbimit vazhdojmë të kemi një zbrazëti ligjore. Nqs i referohemi tabelës së përputhshmërisë ofruar nga MSH, kanë bërë një përqasje të koncepteve me ato të BE. Flitet për shumë koncepte por për shërbimin farmaceutik nuk flitet fare.
Si përfundim mund të themi që nuk kemi një ligj shërbimi pavarësisht se në titull përmëndet.