maj182023
Diabeti i tipit 2. Në 7 nga 10 raste ndikon edhe dieta
Një dietë e varfër në perime dhe drithëra, por e pasur me drithëra të rafinuara dhe mish të përpunuar ka kontribuar në shfaqjen e mbi 14 milionë rasteve të reja të diabetit të tipit 2 (T2D) në vitin 2018, sipas një artikulli të botuar në "Nature Medicine" dhe të nënshkruar nga studiuesit e Universitetit Tufts.
"T2D është ndër shkaqet kryesore të vdekshmërisë në nivel global, aq sa midis 1980 dhe 2021 numri i njerëzve me diabet u rrit nga 108 në 537 milionë (90% raste të T2D), me një rritje korresponduese të obezitetit te të rriturit. Dhe, nëse lihet e pakontrolluar, sëmundja vazhdon të dëmtojë shëndetin dhe produktivitetin ekonomik të popullsisë, duke ushtruar presion gjithnjë e më të madh në sistemet globale shëndetësore", shpjegon autorja kryesore e studimit Meghan O'Hearn, e cila së bashku me kolegët vlerësuan efektet e 11 faktorëve dietikë, përkatësisht: marrjes së pamjaftueshme të drithërave, frutave, arrave, kosit, farave dhe perimeve pa niseshte, si dhe konsumin e tepërt të grurit dhe orizit të rafinuar, mishit të kuq të papërpunuar, mishit të përpunuar, pijeve me sheqer (SSB), lëngjeve të frutave dhe patateve në incidencën globale të diabetit të tipit 2. U kryen vlerësime për pacientët e rritur në 184 vende duke përdorur Global Dietary Database (GDD) për të analizuar variacionet në incidencën e T2D midis viteve 1990 dhe 2018 për shkak të dietës jo optimale dhe faktorëve të shtresuar të rrezikut sipas rajonit botëror.
Mbi të gjithë faktorët dietikë që kanë kontribuar në rritjen e incidencës së diabetit në mbarë botën, janë tre: konsumi i pakët i drithërave integrale, konsumi i tepërt i orizit dhe drithërave të rafinuara dhe gjithashtu konsum i lartë i produkteve të mishit të përpunuar si burgerë dhe salsiçe. Konsumimi i tepërt i SSB-ve dhe marrja e pakët e arrave, farave dhe perimeve, duke përjashtuar ato me niseshte, si patatet, gjithashtu luajnë një rol dytësor, por jo margjinal. Evropa Qendrore, ajo Lindore dhe Azia Qendrore, veçanërisht Polonia dhe Rusia ku dietat janë të pasura me mish të kuq të përpunuar dhe patate, kanë numrin më të madh të rasteve të diabetit të lidhura me dietën. Incidenca është e lartë edhe në Amerikën Latine dhe Karaibe, veçanërisht në Kolumbi dhe Meksikë, për shkak të konsumit të lartë të pijeve joalkoolike, mishit të përpunuar dhe marrjes së drithërave në sasi të pakët.
Nature Medicine 2023. Doi: 10.1038/s41591-023-02278-8
https://doi.org/10.1038/s41591-023-02278-8